Ly hôn có yếu tố nước ngoài là gì?

Ly hôn có yếu tố nước ngoài là các trường hợp ly hôn mà đương sự có yếu tố nước ngoài hoặc tài sản của đương sự ở nước ngoài. Cụ thể:

a. Ly hôn có yếu tố nước ngoài khi đương sự ở nước ngoài.
- Đương sự là người nước ngoài không định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam, có mặt hoặc không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Toà án thụ lý.
- Đương sự là công dân Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở nước ngoài có mặt hoặc không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý.
- Đương sự là người nước ngoài định cư, làm ăn, học tập, công tác tại Việt Nam nhưng không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý.
- Đương sự là người Việt Nam định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam nhưng không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm Tòa án thụ lý.
b. Ly hôn có yếu tố nước ngoài khi tài sản ở nước ngoài: Là tài sản nằm ngoài biên giới lãnh thổ của nước CHXHCN Việt Nam tại thời điểm Tòa án thụ lý.

Thực trạng ly hôn có yếu tố nước ngoài ở Việt Nam

Thứ nhất, khi tiến hành giải quyết vụ việc ly hôn có yếu tố nước ngoài tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam xuất hiện rất nhiều khó khăn trong thực tiễn. Cụ thể:

Một là, về xác định thẩm quyền của Tòa án

Theo quy định của Luật Quốc tịch thì “người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam cư trú, làm ăn, sinh sống lâu dài ở nước ngoài”. Tuy nhiên, thời gian để xác định “lâu dài” không được quy định cụ thể trong bất kỳ văn bản nào. Trường hợp người Việt Nam đi công tác, học tập, hoặc du lịch nhưng khi hết thời hạn họ ở lại nước sở tại thì có được xem là người Việt Nam định cư ở nước ngoài hay không? Vấn đề này ảnh hưởng đến việc xác định thẩm quyền của Tòa án.

Hai là, về nơi cư trú của một bên đương sự ở nước ngoài

Không ít trường hợp công dân Việt Nam, thậm chí cả pháp nhân Việt Nam, không chịu tìm hiểu kỹ điều kiện, địa chỉ cụ thể của người nước ngoài; của pháp nhân nước ngoài; không yêu cầu cá nhân, pháp nhân nước ngoài cung cấp địa chỉ tại nơi mà họ đang sinh sống, trụ sở pháp nhân đang hoạt động,… dẫn đến tình trạng quyền và lợi ích bị xâm hại. Khi khởi kiện đến Tòa án thì không xác định được địa chỉ hoặc không có địa chỉ của cá nhân, pháp nhân nước ngoài , khiến Tòa án rất khó khăn trong xác định địa chỉ. Nhiều trường hợp, bị đơn trong vụ án là người nước ngoài khi biết mình bị khởi kiện tại tòa án luôn tìm cách né tránh, thay đổi địa chỉ nên tòa án không thể triệu tập họ tham gia tố tụng và không có chế tài xử lý.

Thứ hai, khó khăn trong hoạt động ủy thác tư pháp. Khi tiến hành giải quyết vụ việc ly hôn có yếu tố nước ngoài tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam đã xảy ra rất nhiều khó khăn trong thực tiễn, đặc biệt là hoạt động ủy thác tư pháp đối với một số công việc cụ thể như ghi lời khai, thu thập chứng cứ, xác minh địa chỉ, trưng cầu giám định,… 

Việc ủy thác tư pháp để ghi lời khai của những cá nhân đang ở những nước mà Việt Nam chưa ký hiệp định tương trợ tư pháp thì hầu như không có kết quả. Những việc mà Tòa án Việt Nam ủy thác cho Tòa án nước ngoài thì kết quả nhận được thường là rất chậm, thậm chí là không có phản hồi. Do vậy, việc lấy lời khai, tống đạt các văn bản của Tòa án hoặc xác định tài sản ở nước ngoài không thực hiện được, dẫn tới vụ án bị kéo dài, vi phạm thời hạn xét xử, ảnh hưởng đến quyền lợi của đương sự. 

Nhiều vụ không thể thụ lý giải quyết do công dân Việt Nam xin ly hôn chỉ cung cấp cho Tòa án bản đăng ký kết hôn có địa chỉ của bên kia, ngoài ra thì không có bất kỳ một thông tin nào khác của bị đơn. Điều này dẫn đến thực tế nhiều cuộc hôn nhân chỉ mang tính hình thức mà vẫn bị kéo dài ảnh hưởng đến cuộc sống vật chất cũng như tinh thần của nguyên đơn. Bên cạnh đó, thủ tục hợp thức hóa lãnh sự đối với các việc mà Tòa án Việt Nam yêu cầu thì nhiều Tòa án nước ngoài chưa đáp ứng kịp thời do vậy cũng đã gây khó khăn cho việc xét xử.

Thứ ba, khó khăn trong việc áp dụng pháp luật. Trường hợp không có điều ước quốc tế, áp dụng theo quy định của pháp luật Việt Nam trên thực tế gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều vụ việc Toà án Việt Nam xác định thẩm quyền và đưa ra phán quyết, nhưng do các quốc gia khác cũng cho rằng thẩm quyền giải quyết thuộc về nước họ, dẫn đến tình trạng xung đột pháp luật giữa Việt Nam và các nước đó.

Thứ tư, trình độ chuyên môn về Tư pháp Quốc tế cũng như ngoại ngữ của Thẩm phán còn chưa được sâu, do vậy còn tồn tại những khó khăn trong việc tiếp cận với pháp luật nước ngoài cũng như khi tiến hành tố tụng những vụ án có yếu tố nước ngoài.

Về trình tự, thủ tục cũng như thẩm quyền liên quan đến ly hôn có yếu tố nước ngoài, quý khách hàng có thể tham khảo ở những bài viết sau của chúng tôi!

Bài viết này do các Luật sư thành viên CÔNG TY LUẬT TNHH DƯƠNG HẢI ĐĂNG thực hiện. Lưu ý, bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và không nhằm mục đích thương mại. Các điều luật trong bài viết có hiệu lực thời điểm hiện tại (thực hiện bài viết) và có thể được sửa đổi/bổ sung.

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến nội dung trên hoặc vấn đề pháp lý khác, quý khách vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua số hotline: 0965.35.8118 hoặc email: luatduonghaidang@gmail.com để được giải đáp.